Viết cho bưởi 5 roi và hương bưởi

 Hồi tết con rắn được tin bưởi năm roi khan hiếm, thật đáng buồn cho một loại trái cây đặc sản vốn là thế mạnh của tỉnh Vĩnh Long. Rất nhiều diện tính trồng bưởi năm roi bị nhiễm sâu đầu đỏ - một loại sâu xuất hiện và phát triển mạnh, hoành hành trên các vườn bưởi làm cho hư hại trái bưởi non. Không biết rồi ngành nông nghiệp của tỉnh này phát triển ra sao nữa, nhiều chương trình nông nghiệp xuất hiện ầm ầm trên sống phát thanh hay truyền hình của tỉnh, đa phần xoáy sâu vào cây lúa mà hầu như quên mất những loại cây ăn quả, hoa màu. Xưa, bưởi năm roi nổi tiếng bởi múi bưởi to dầy mọng nước, và có vị ngọt hơi chua nhẹ, không the. Nay, bưởi năm roi quả nhỏ, múi nhỏ không mọng nước mà ăn rất the chát.
 Bưởi ở Miền Tây có nhiều loại mỗi loại có một hương vị hấp dẫn riêng, chẳng loại nào giống loại nào. Nếu bưởi da xanh (Tiền Giang, Bến Tre) ngọt không chua, ít hạt thì bưởi năm roi lại có vị ngọt hơi chua dịu không gây ngán. Cũng vì thế mà chúng nổi tiếng khắp nơi.

 Xã Mỹ Hòa thuộc Thị Xã Bình Minh là nơi trồng và cung cấp loại bưởi thơm ngon năm roi rất nổi tiếng.Bưởi năm roi tuy quen thuộc nhưng rất ít người biết đượcnguồn gốc của nó ở đâu ra và được trồng nơi nào đầu tiên nhất. Năm ngoái, trong một lần tham quan hội chợ triển lãm thành tựu 10 năm xây dựng và phát triển Đồng bằng sông Cửu Long, tôi có biết một ít thông tin về bưởi năm roi.

  Thực chất bưởi năm roi không phải được trồng nhiều ở Bình Minh mà khởi nguồn của chúng là ở tỉnh Hậu Giang. Chính xác hơn là bưởi năm roi được trồng nhiều ở xã Phú Thành A, huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang. Giống bưởi năm roi do ông Trần Văn Bưởi (1918-1990) tìm thấy. Ông bưởi sinh thời làm nghề buôn bán trên sông, ngày nọ vô tình vớt được một loại quả lạ có vị ngon nên lấy hột đem gieo trồng. Sau này, bưởi năm roi được trồng ở nhiều nơi, tuy nhiên thổ nhưỡng tại vùng đất Bình Minh là thích hợp nhất cho giống cây này.

 Còn cái tên năm roi ra đời là do ông Bưởi sợ con cháu trong nhà hái trái làm mất giống cây quí nên ông đe: "Đứa nào mà hái trái cây của ông Bưởi là ông đánh năm roi nghe chưa". Từ đó, giống bưởi có tên gọi là "Năm Roi".

 Giống bưởi quí dần mất danh tiếng, đã không còn là thương hiệu tin dùng của nhiều người mà chỉ còn nằm trong ký ức để nhớ về. Hiện tại, người ta chỉ biết đến ông Nguyễn Trung Thành ở Phú Tân, Châu Thành, Hậu Giang là người đi đầu trong việc chế tác ra thứ bưởi độc nhất vô nhị có tên là bưởi Hồ Lô. Bưởi hồ lô chỉ đẹp và chủ yếu là dùng để chưng thôi chứ ăn thì không ngon.

  Bưởi năm roi khi còn tươi có vị hơi the, phải chờ một ít thời gian cho cuốn bưởi hơi héo và vỏ bớt xanh thì mới dùng được. Dùng bưởi năm roi ta phải chấm muối ớt, muối tiêu thì mới ngon. Ngoài ra, vỏ bưởi có thể tận dụng làm nem chay rất ngon hay nấu chè, múi bưởi dùng để trôn gỏi, ăn tươi, lá bưởi dùng để xông khi cảm lạnh, bông bưởi dùng để gội đầu, và thân cây bưởi có thể làm củi,… (“thân cây bưởi có thể làm củi” cái này nói thêm cho vui). Nói chung, mọi thứ của cây bưởi, trái bưởi đều có thể tận dụng được hết. Và bạn có biết, tinh dầu bưởi được chiếc xuất từ phần vỏ xanh bên ngoài vốn rất the đắng.

 Phải có biện pháp vực dậy danh tiếng cho loại trái cây ngon này, phải cho chúng vươn xa ra khắp mọi nơi không chỉ bó hẹp trong tỉnh hay vùng ĐBSCL nữa. Ngoài ra, phải có kế hoạch quảng bá cho mọi người biết đến nhiều hơn, Và bưởi năm roi phải trở thành một biểu tượng nông nghiệp của tỉnh Vĩnh Long bên cạnh quả chôm chôm cũng khá có tiếng. Tôi hy vọng là thế. 

 Hiện tại, ở ĐBSCL nếu ghé Vĩnh Long chơi mà hỏi: đi đâu?, làm gì?, ăn gì? Thì ngay cả người dân bản địa còn chẳng biết trả lời sao nữa. Chán quá.

 Hương bưởi, một bộ phim khá thực tế về bưởi năm roi đang phát sóng trên THVL1. Nhưng muốn loại trái cây này vươn ra thế giới, trở thành số 1 như trong phim coi bộ xa vời quá, khó thực hiện quá. Phim có sự tham gia của: Huỳnh Đông, Lê Bình, Bê La, Hùng Thuận, Hoài An,... (Có người khen DV Huỳnh Đông điển trai, tôi lại có cảm nhận khác, thật ra Huỳnh Đông chỉ có nét đáng yêu, gương mặt hiền và trông có vẻ gần gũi mà thôi...!).

Cảnh trong phim Hương Bưởi.